Türkiye turizminin kıymetli merkezlerinden, her yıl milyonlarca turistin ziyaret ettiği Antalya’nın Manavgat ilçesindeki tarihi Side Antik Kenti’nde, M.Ö. ikinci yüzyıla tarihlenen Anıtsal Çeşme (Nymphaeum) hafriyat ve onarım çalışmaları sürdürülüyor.
Side Antik Kenti Hafriyat Lideri Prof. Dr. Feriştah Alanyalı, Anıtsal Çeşme yapısının Side Antik Kenti’nin en kıymetli tarihi kıymetlerinden biri olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Alanyalı, “Bu alan Side’nin erken periyotlarında, 1960’lı yıllarda hafriyatı yapılmış, fakat muhafaza çalışmalarına çabucak başlanamamış yapılardan biriydi. Bilhassa 2000’li yılların başlarından itibaren onarım çalışmaları başladı. 2023 yılından itibaren burası, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından destek verilen Side’nin en değerli yapılarından biri oldu. Kentin kuzey ve güney rizalitleri ayağa kaldırıldı, kemerleri kaldırıldı” dedi.
DÜNYANIN EN BÜYÜKLERİNDEN BİRİ
Bu çeşmenin, şimdi anıtsal kapıdan kente girmeden evvel antik çağda Side’ye gelenleri selamladığını anlatan Prof. Dr. Alanyalı, “Gerçekten anıtsal ölçekte bir yapı. Boyutları 50 metre uzunluğunda, üç katlı. Restitüsyonu da o biçimde hazırlandı. Yalnızca Side için değil, bölge ve antik dünya için hem çok değerli hem de antik dünyanın en değerli ve en büyük çeşme yapılarından birindeyiz” diye konuştu.
KAYNAK BULUNDU, SU AKACAK
Kazı çalışmalarının hem çeşmenin art tarafında hem de ön tarafta onarım çalışmalarıyla birlikte yürütüldüğünü anlatan Prof. Dr. Alanyalı, şunları söyledi:
“Hala çeşme ve etrafının arkeolojisine dair yeni tespitler yapmaya devam ediyoruz. Çeşmenin onarımı muhtemelen 2025 yılı içinde büyük oranda tamamlanacak. Onarım çalışmaları tamamlandıktan sonra çeşmenin önünde büyük bir su haznesi var ve oradan basamaklarla kent kapısıyla çeşme ortasındaki meydana inilmekte.
Antik kaynaklar ve yazılı dokümanlar bu meydandan bahsetmekte. Kentte kutlanan bayramlar için değerli bir toplanma yeri bu meydan. Münasebetiyle hafriyat çalışmaları, onarım çalışmaları bittikten sonra da bir mühlet devam edecek.
Çevre düzenleme çalışmaları da bu çalışmalara eşlik edecek. Herkes bu antik çeşmeden su akıp, akmayacağını soruyor. Akma mümkünlüğü çok yüksek. Zira çok yakında yeni bir kaynak tespit ettik. Tahminen o kaynak ileride bizim çeşmemizi de besleyebilir.”
992 TARİHİ KESİM BELGELENDİ, 24 SÜTUN KALDIRILDI
Antalya Rölöve ve Anıtlar Bölge Müdürü Veysel Akın, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘Geleceğe Miras Projesi’ kapsamında devam eden Side Anıtsal Çeşme alanındaki hafriyat ve onarım çalışmalarının devam ettiğini belirterek, onarımla ilgili şu bilgileri verdi:
“Bu Anıtsal Çeşme, Side’de olduğu üzere antik dünyada da çok kıymetli bir yapı olarak bilinmekte. Bu yapının değer arz ettiği noktalarda uzunluğunun 50 metre ve 3 nişli bir yapı olması. Yüksekliğinin 20 metre ve üç katlı olması nedeniyle antik dünyada bilhassa Side’de çok kıymetli yer alıyor.
Restorasyon çalışmaları 2023’ün haziran ayında başlatıldı. Bu çalışmalar doğrultusunda toplamda şimdiye kadar 992 mimari eleman belgelendi. Bu belgelenen elemanlar altı boyutlu taranıp bilgisayar ortamında birleştirilerek, onarım çalışmasının bitmiş halini üç boyutlu olarak bilgisayar ortamında tamamladık.
Mimari elemanlar kesim parça, irili ufaklı kesimler bulunmakta. Bunların tamamlaması da imitasyon dökümlerle bilgisayar ortamında bize verilen datalar doğrultusunda oluşturuldu. Şimdiye kadar toplam 24 sütun ayağa kaldırıldı. Güney rizalit ve güney niş tamamlandı.
BU ‘DÖNEMİNİN EN BÜYÜK ÇEŞMELERİNDEN BİRİ’
Kuzey niş ve kuzey rizalit çalışmalarının ise devam ettiğini söyleyen Veysel Akın, “En kısa müddette onların da ayağa kaldırılması planlamamız içerisinde. Bu yapı 50 metre uzunluğunda, 3 nişten oluşuyor. Birebir vakitte güney ve kuzey rizalitler çeşme önünde bulunan havuzun duvarlarını, köşe duvarlarını oluşturuyor.
Restorasyon çalışmaları bittikten sonra çeşmenin havuz tarafını da kazıp, bir meydan ortaya çıkarıp ziyaretçilerimize açmak istiyoruz. Roma periyodunda M.Ö. ikinci yüzyılda yapılmış ve o periyotta yapılmış en değerli en büyük çeşmelerden biri olarak biliniyor. Burada şu an süreksiz bir ışıklandırma mevcut, onarım çalışmaları bittikten sonra gece ışıklandırılması yapılacak” diye konuştu.